Genciano
Gentiana lutea
Gentianaceae
Àutri noum : Genciàna, Jansano, Sensano, Baselico.
Noms en français : Gentiane jaune, Grande Gentiane.
Descripcioun :La genciano es uno grando erbo que trachis dins li pasquié de mountagno. I'a pas pèr s'engana, pamens s'acampas sa racino, avisas-vous que siegue pas de varaire, Veratrum album forço empouisounanto ! La genciano a li fueio óupousado au contro dóu varaire que soun alterno.
Usanço :Es uno planto bèn couneigudo pèr èstre subretout vertuouso dins li proublèmo de digestioun. Sa racino s'emplego pèr adouba d'aigarden (coume la Suze). Se pòu bouta direitamen la racino dins de vin blanc pèr n'en faire d'aperitiéu o de digestiéu quouro sias "stoumaga". Pamens "lou vin de sensano es amar que te fa pua'n'ase pèr la chaminèio ! (in J.-L. Domenge, LMT op.cit. p. 59).
Port : Grando erbo
Taio : 80 à 150 cm
Fueio : óupousado
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Gentiana
Famiho : Gentianaceae
Ordre : Gentianales
Coulour de la flour :
Jauno
Petalo : 5
Ø (o loungour) flour : 5 cm
Flourido :
Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 100 à 2200 m
Aparado : Noun
Juliet à setèmbre
Liò : Pasquié
- Prado umido
- Bos clar
Estànci : Mountagnard à Subaupen
Couroulougi : Ouroufito-Sud-Éuropenco
Ref. sc. : Gentiana lutea L., 1753
Cerfuei-bastard
Chaerophyllum temulum
Apiaceae Umbelliferae
Autre noum : Cerfuei-di-bourrisco.
Noms en français : Cerfeuil penché, Cerfeuil enivrant.
Descripcioun :Lou cerfuei-bastard dóu gènre Chaerophyllum trachis au nostre subretout en ribo de ribiero e dins li bos umide. Se recounèis à si boutoun de flour clina avans la flourido. Èi peréu uno planto proun pelouso, majamen sus li pecou di fueio (fotò). Li petalo soun pas trop divisado pèr un Chaerophyllum. Coumpara emé lou cerfuei-fèr e lis àutri Chaerophyllum pèr pas s'engana. La bourrisco èi la saumo en maritime.
Usanço :Porto peréu lou noum de cerfuei-fèr-embriagant (cerfeuil enivrant et cerfeuil des fous), alor tant se poudrié que siegue un pau empouisounant, mai n'en sabèn pas mai.
Port : Grando erbo
Taio : 50 à 100 cm
Fueio : coumpausado
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Chaerophyllum
Famiho : Apiaceae
Famiho classico : Umbelliferae
Ordre : Apiales
Coulour de la flour :
Blanco
Petalo : 5
Ø (o loungour) enflourejado : 4 à 6 cm
Flourido : Printèms
- Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 0 à 1600 m
Aparado : Noun
Mai à juliet
Liò : Ribiero
- Bos clar
- Sebisso
- Escoumbre e proche dis oustau
Estànci : Mesoumediterran à Mountagnard
Couroulougi : Éurasiatico
Ref. sc. : Chaerophyllum temulum L., 1753